Osmanlı İmparatorluğu Öncesi Hisarcık
Günümüzde Kütahya iline bağlı bir kaza merkezi olan Hisarcık’ta bulunabilen en eski tarihi kalıntılar yaklaşık 1900-2000 yıllıktır. Bölgenin muhtelif yerlerinden çıkan antik taşların yazı özellikleri ve mimari tarzları nazar-ı dikkate alındığında Çavdarhisar’da bulunan ve Roma dönemine ait olan kalıntılarla aynı özelliğe sahip olduğu görülmektedir.
Gazi Umur Beyle beraber bölgenin fethine katılan Rasul Seydi vearkadaşları tarafından 13. yy. da Müslüman Türk toprağı haline getirilmiş, Hisarcık Germiyanoğullarının Merkezi Kütahya’nın Eğrigöz Kazasına bağlı bir köy olarak varlığını sürdürmüştür. Germiyanoğulları beyliğinini yıkılmasından sonra Osmanlı topraklarına dahil olmuştur. Sonuç olarak Hisarcık’ın ilk olarak Germiyanoğulları döneminde fethedilerek Müslüman Türk toprağı haline geldiği ve buraya ilk yerleşenlerin ahiler olduğu ve onların başında da Seydi Rasul’ün bulunduğu katidir. Seydi Rasul ve arkadaşları tarafından köyde ihdas edilen sosyal ve iktisadi yapı Osmanlı dönemi de dahil olmak üzere yüzyıllarca devam etmiştir.
Yukarıda görüleceği gibi Hisarcık tarihi açısından son derece önemi haiz olan Seydi Rasul Tekkesinden günümüze pek az vesika kalmıştır. Bunlardan biride 1325/1907 tarihinde Sultan Abdülhamit Han Tuğrası ile tekke camiine ve 1324’te toplanan ihtiyat efradına gönderilen Sancağı Şeriftir. Uzun yıllar kıymeti bilinmeyen adeta bir bez parçası gibi oradan oraya atılan bu kıymetli varlık, son yıllarda duyarlı kişilerce korumaya alınmıştır. Ne var ki, şaldan dokunan sancak orijinal halini kaybetmiş olup yok olma tehlikesi ile karşı karşıyadır. Milli mücadele sırasında bölgenin diğer merkezlerini işgal eden Yunanlılar Hisarcık’a girmemişlerdir. Ancak zorla ve baskıyla halkın tarlalar ve uzak çiftliklerde bulunan hayvanlarına ve yiyeceklerine el koymuşlardır. Köye Yunanlıların girmemesi elde bulunan mal ve malzemelerin Kuva-i Milliye birliklerine aktarılmasını kolaylaştırmış, zamanın muhtarı Kalaycı Halil Türk birliklerine tahıl takviyesinde bulunmuştur.
Cumhuriyet Döneminde Hisarcık
29 Ekim 1923’te ilan edilen Cumhuriyet idaresinin ardından Hisarcık Kütahya İli Emet İlçesine bağlı kalmıştır. Hisarcık’ın talihi 1958 yılında bölgeye gelen Alman heyetin incelemeleri sonucu ortaya çıkan Bor madenini işletmeye açılmasıyla değişmeye başlamıştır. Etibank tarafından madenin işletilmesi maksadıyla Hisarcık’a bir tesis ve yıkama fabrikası kurulmuş, burada işlenmeye hazır hale gelen cevher yine Hisarcık’a kurulan taşıyıcılar kooperatifine ait kamyonlarla işleme fabrikasının bulunduğu Bandırma’ya nakledilmeye başlanmıştır. Maden işletmesinin getirdiği bu canlılık neticesi, kasaba hızla kalkınmıştır. Bu kalkınmanın ardından 1966 yılında ortaokul açılmış. 1967 yılında Belediye teşkilatı kurulmuş, 1968’de ise elektrik tesisatı kurulmuştur. Bor madeni sayesinde nüfusu hızla artan Hisarcık halkı boş durmamışlar yakın çevrede bulunan kaolen, kuvars ve feldspat hammaddelerinin yıkanması ve konsantre hale getirilmesi maksadıyla yeni bir fabrika kurmak için yollar aramaya başlamıştır. Nihayet 1970 yılında yurtdışında bulunan işçilerin ve halkın çoğunun katılımı ile Hisarko kurulmuştur.
1975 yılında temeli atılan tesisler kısa sürede bitirilmiş ve işleme makinaları Alman Netzsch şirketi ile bağlantılar kurulmuştur. Ancak araya 12 Eylül darbesinin girmesi ile bu muazzam teşebbüs akamete uğramış, 1981’de Kütahya Valiliği, Esbank, İl Özel İdaresi, Hisarcık Belediyesi ve Kütahya Porselen Hisarko’nun yanında şirkete ortak olmuşlar ve fabrikanın adı Hisersan olarak değişmiştir. 1983 yılında yatırıma teşvik alınmasına rağmen fabrika tam olarak günümüze dek bitirilememiştir. Fabrikanın akim kalması ve bor madeni nakliyesinin kısılması ile belde halkı iki yönden darbe yemiş. 1980’lerin başından itibaren bir durgunluk başlamıştır.
Hisarcık’ın idari yapısı
Hisarcık İlçesi Emet İlçesine bağlı kasaba merkezi iken, 19 Haziran 1987 tarih ve 3392 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile müstakil ilçe haline getirilmiştir. Hisarcık ilçesi idari açıdan 21 köye, Biri merkez 5 belediyeye sahiptir.
Hisarcık’ın Coğrafik Özellikleri
Hisarcık termal kaynaklara sahiptir. Bunun en belirgin şekilde olduğu ve kullanıldığı yer Sefaköy kaplıcalarıdır. Günümüzde de bu termel varlığın daha iyi değerlendirilmesi için Hisarcık Belediyesi yeni bir proje geliştirmektedir