Alaca Belediyesi - Şerif ARSLAN
Posta Kodu:
Türkiye - Çorum - Alaca
Alaca Belediyesi
“ Ala” ve “Alaca” renk. “Uygur-Göktürk Yazıtlarında ve Kutadgu Bilig ile Divan” da Ala, Alak, Alaca Türkçe sözdür. Don, renk, boy, yer adlarının belirtilmesinde kullanılmıştır.”[1]
ALACA: Hunlara bağlı bir Türk kavmi. Baykal Gölü’nün güneyinde yaşarlardı. Çin kaynaklarında bunlardan “Bo-ma” diye bahsedilir. (Bo-ma, alacalı at demektir.) Aynı kaynaklar “Bo-ma”lardan bazen de “O-la-cı”lar diye bahseder (Bu kelime, Türkçe alaca kelimesinin Çince yazılışı olabilir).
Alacalar göçebe bir kavimdi, yüksek karlı yerlerde oturur, at besler, kımız içerlerdi. Öbür Türklerden farklı olarak saçlarını kısa kesmekteydiler. Holanşan, Alaşan… gibi bazı yer adlarının bunlardan kalması muhtemeldir.[2]
ALACA: Orta Asya’da yaşayan ve göçebe olarak hayvancılıkla iştigal eden bu Türk kavmi, bugün Kırgızistan sınırları içinde olan Altay Dağları eteklerinde kendilerine özgü yaşayışlarıyla varlıklarını sürdürmektedirler.[3]
ALACA: Kaşgari’de (Divanü Lûgat-it Türk, B. Atalay, yayını: Barçın) Yolak Barçın tarifi, Alaca ve kutnî tarifine uyar (Karş A. Survey of persion art, yay, poppe. III, 2043). 14. yy’da İran’da Moğol Hanı’na takdim edilen kumaşlar arasında kutnî ( Resala-yi Falakiyya, 137-a ) vardır. Moğol döneminden sonra 13.yy’dan beri Hindistan, İran ve Türkiye’de tüketimi çok olan ipek-pamuk karışımı bir grup kumaş çeşidine “kutnî” ve “alaca” denir.
Osmanlı tereke ve gümrük defterlerinde 15.yy’dan beri “alaca” adı altında bir çok çeşit kumaş buluyoruz; Mısır alacası, Şâmî alacası, Yezdî alaca, Hindî alaca, aneberî alaca, Manisa alacası, Tire alacası, Kaşan alacası, Dapul (Hint) alacası, alaca basma, divar izarî.
“Alaca”dan bir çok eşya yapılırdı: Alaca kaftan, alaca heybe, iplik alaca kaftan, alaca çarşaf, alaca minder, alaca kilim, alaca atlas, mak’ad (minder), alaca peşgir. İstanbul’da alaca satıcıları, ayrı bir hifret (lonca) halinde örgütlenmişlerdi.
Evliya Çelebi döneminde (Cilt I. S.616) Tire, Şam ve Hint alacaları meşhurdu. Atlas veya kemha kaftan yerine ucuz bir kaftan çeşidi alacadan yapılıyordu. Giyecek ve ev döşemesi olarak alaca kumaşın tüketim alanı pek genişti. Alaca, Hindistan’da bu adla meşhurdu. Alaca, Asya’da İndonezya’dan yakın doğuya kadar uzanan geniş bir sahada yaygın “ikat” denilen kumaş grubu içinde incelenmektedir. Bu kumaşların özelliği, ipliğin dokunmadan önce yer yer boyanıp, dokumanın deseni bu iplikle sağlanır. Türkiye’de makaslı ve taraklı denen bu tekniğin menşe-i eski çağlara kadar izlenmektedir.
